Przejdź do treści

Historia

Historia parafii

Mrzygłód jest miejscowością położoną przy drodze z Sanoka do Dynowa. Pierwotna nazwa wsi brzmiała Tyrawa. Nazwa Mrzygłód pojawiła się w lustracji z 1565 r. i w dokumentach z 1613 r. W 1425 r. Mrzygłód otrzymał prawa miejskie od Władysława Jagiełły, który powierzył miejscowość Matiaszowi ze Zboisk. W 1431 r. nastąpiła lakacja miasta na prawie magdeburskim na gruntach wsi o tej samej nazwie. W XV w. miasto nachodziły liczne klęski: pożary (1435 r. i 1473 r.), głód, choroby, epidemie a w 1492 r. i w 1498 r. najazdy tatarskie. W XVII w. powstał tu dwór obronny z drewna i kamienia otoczony wałem i ostrokołem. W 1772 r. Mrzygłód stał się częścią austiackich dóbr rządowych. Miasto prawa miejskie utraciło po I wojnie światowej. W 1515 r. istniała tutaj cerkiew prawosławna. Murowana cerkiew pw. Zaśnięcia NMP z 1901 r. po wojnie była używana jako magazyn. Dzisiaj można zobaczyć jej ruiny na pólnoc od rynku. Do lat 40. XX w. posiadała od frontu nad przedsionkiem dzwonnicę – wieżę.

 

Gotycki murowany kościół pw. Rozesłania Apostołów wzniesiono przed 1424 r. Tradycja głosi, że świątynię wybudował król Władysław Jagiełło jako podziękowanie za zwycięstwo pod Grunwaldem. Kościół otacza mur z kamienia z połowy XIX w. W murze znajduje się murowana dzwonnica z 1836 r. Wtedy też wybudowano murowane ogrodzenie cmentarza kościelnego z bramką do plebanii i czterema kapliczkami.

 

Mrzygłód jest wsią, która zachowała układ urbanistyczny. Domy wzniesiono tradycyjnie wokół czworokątnego rynku i wąskich uliczek. Są one bliźniaczo do siebie podobne, szczytami ustawionymi do rynku, o jednakowych detalach ludowej ciesiołki. Rynek wybrukowany „antycznym kocim łbem” wraz z zabudową jest chroniony. Na uwagę w Mrzygłodzie zasługuje też drewniana karczma, murowana kaplica z XIX w., stary cmentarz oraz przydrożne kapliczki z I poł. XIX w i 1900 r.


Kościół parafialny w Mrzygłodzie

Kościół parafialny w Mrzygłodzie pw. Rozesłania Apostołów. Pierwsze wzmianki dotyczące istnienia Parafii Rzymskokatolickiej w Mrzygłodzie pochodzą z początków XV wieku. Obecny kościół jest pierwszą odnotowaną dokumentalnie świątynią powstałą w Mrzygłodzie. Budowla fundacji Władysława Jagiełły wzniesiona została w latach 1415 — 1424, jako wotum za zwycięstwo pod Grunwaldem. Kościół jest orientowany, jednonawowy, z węższym prezbiterium zamkniętym trójbocznie, z zakrystią oraz kruchtą. Pomimo licznych przekształceń w bryle świątyni, w dużym stopniu zachowuje ona pierwotne cechy, charakterystyczne dla gotyckiej architektury na terenie południowo - wschodniej Polski.

Wyposażenie ruchome wnętrza wydaję się być stylistycznie jednorodne, gdyż grupuje się wokół dominujących XIX-wiecznych nastaw ołtarzowych. Jednakże najstarszym obiektem jest kamienny portal zdobiący przejście z prezbiterium do zakrystii, wykonany w 1 połowie wieku XVI. Jest on jedynym przykładem artystycznego opracowania architektonicznego detalu we wnętrzu kościoła, zaś znak kamieniarski umieszczony na nadprożu pozwala powiązać go z konkretnym warsztatem kamieniarskim. Równie interesujący jest obraz z przedstawieniem Chrystusa Króla, sygnowany literami I.S. oraz S.L. oraz datą 1660. Powstanie jego należałoby powiązać z malarzem pochodzenia krośnieńskiego. Niemniej jednak zagadkowe jest umieszczenie przez artystę na powierzchni obrazu dwóch takich samych herbów szlacheckich, o czeskim pochodzeniu - Poraj. Zarówno sygnatury, jak i herby wnoszą wiele do nauki, lecz dopiero odpowiednie rozpoznanie i konkretna analiza umożliwi pełną interpretację zamysłu artysty. Równoczasowy z tymże obrazem jest krucyfiks ołtarzowy o stylistyce barokowej, zaskakujący poprawnością anatomiczną, przy jednoczesnym wprowadzeniu dynamiki typowej dla epoki. Także XVII-wieczna wydaje się być kropielnica, ustawiona obecnie w kruchcie kościoła. Jej opracowanie estetyczne jest jednak tak ponadczasowe, że niejako utrudnia jej precyzyjne datowanie. Stylistykę późnego baroku reprezentuje chrzcielnica o puklowanej czaszy i ażurowej pokrywie z liśćmi suchego akantu. Powstanie jej przypada na 1 połowę XVIII wieku. Z tego stulecia pochodzą także dwa krucyfiksy o cechach ludowego baroku, wykonane w miejscowych warsztatach. Obydwa wydają się różne, jednakże ich wspólną cechą jest niezwykle naturalistyczne opracowanie, szczególnie szkieletu kostnego. W drugiej połowie XIX wieku wykonano trzy nastawy ołtarzowe do kościoła. Posiadają one wspólne cechy, pozwalające powiązać ich powstanie z jednym warsztatem snycerskim.


Kościół filialny w Dębnej

Kościół filialny w Dębnej pw. Miłosierdzia Bożego, wzniesiony w latach 80 XX wieku. Konsekrowany przez Księdza Arcybiskupa Ignacego Tokarczuka. 

W 2017 roku rozpoczęło się modrenizowanie prezbiterium i ołtarzy bocznych .


Kościół filialny w Dobrej

Kościół filialny w Dobrej pw. Podwyższenia Krzyża Świętego - dawna cerkiew greckokatolicka wzniesiona w 1879 roku. Położona na wzniesieniu, otoczona murem z dzikiego kamienia. Cerkiew drewniana o konstrukcji zrębowej, oszalowana, trójdzielna o kwadratowych członach. Prezbiterium zamknięte trójbocznie.

 

Dzwonnica cerkiewna z kaplicą w Dobrej, stanowiąca wg tradycji dawną cerkiew bramną, wzniesiona w XVII/XVIII wieku.


Kościół filialny w Łodzinie

Kościół filialny w Łodzinie -  Łodzina jest wsią malowniczo położoną na widokowym wzgórzu w zakolu Sanu, naprzeciw Dobrej i Ulucza.

 

Pierwsza pisemna wzmianka o Łodzinie pochodzi z 1442 r. Była wsią królewską starostwa sanockiego aż do 1772 r. Wchodziła wówczas w skład tzw. „Klucza Mrzygłodzkiego”. Końcem XVIII wieku wieś przeszła w prywatne ręce. W 1552 r. istniała tu już I wg tradycji parafia prawosławna. W 1664 r. postawiono nową cerkiew w miejscu starej spalonej przez Tatarów. Po wojnie wysiedlono ukraińską ludność Łodziny. Rozebrano też zabytkowy dwór alkierzowy z XVIII w. Pozostały po nim jedynie słupy kamienne ze starej bramy i resztki parku krajobrazowego. Wioska | opustoszała po deportacjach z lat 1945 -1947 a ponownie zaludniona w latach 50., posiada nową społeczność lokalną. W niej znajduje się cerkiew greckokatolicka pw. Narodzenia Bogurodzicy z 1743 r. Obecnie kościół filialny parafii rzymskokatolickiej w Mrzygłodzie. Świątynię remontowano w 1875 r. oraz w 1900 r. i 1977 r.. Cerkiew orientowana, drewniana, konstrukcji zrębowej, trójdzielna, oszalowana gontem, na podmurówce z dzikiego kamienia. W okresie 1947 – 1965 kościół był filią parafii Mrzygłód. Wewnątrz ikonostas prawdopodobnie z 1875 r. Przed cerkwią piękny, stary dąb, o którym mieszkańcy mówią, że jest zaledwie osiem lat młodszy od niej.

 

W hołdzie błogosławionemu Janowi Pawłowi II oraz na pamiątkę nawiedzenia świątyni przez krzyż i relikwie w 2012 r. wierni z Łodziny ufundowali popiersie papieża i tablicę pamiątkową. Natomiast jako dziękczynienie za Jego kanonizację w 2014 r. – tablice z fragmentami wypowiedzi papieża.

 


Kościół filialny w Siemuszowej

Kościół filialny w Siemuszowej -  Siemuszowa to wieś położona w dolinie górskiego dopływu Tyrawki, u podnóży masywu Słonnej, na terenie Parku Krajobrazowego Gór Słonnych. Od północy osłaniają ją dwa lesiste wzniesienia za Tyrawką: Zarzeczki i Olzy. Malowniczą panoramę okolicy tej miejscowości można obejrzeć z dwóch niewielkich widokowych wzgór

 

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1424 r. a pierwszym właścicielem, o którym posiadamy informacje, był Klemens Klimaszko z Siemuszowej. Kolejnymi właścicielami na początku XV w. byli Szpytko (Spithcone z Semussowa) i Iwan (Iohannes  z Semussowa) wywodzący się być może ze szlachty ruskiej.

 

Wieś należała do rycerskiego rodu Siemuszowskich, którzy od jej nazwy przyjęli swoją nazwę rodową. Potem przechodziła w posiadanie kolejnych rodów: Leszczyńskiego w XIX w. i Kościuszków w okresie międzywojennym. W XVI w. na jej terenie był dwór, folwark, folusz, karczma, młyn wodny i stawy rybne. W maju 1947 r. 451 mieszkańców Siemuszowej wywieziono na tzw. Ziemie Odzyskane, skąd po 1956 r. powróciło zaledwie kilkanaście rodzin. Dzisiejszą społeczność lokalną tworzą więc w większości nowi osadnicy przesiedlani tutaj w latch 50. Ubiegłego wieku.

 

W Siemuszowej warto zobaczyć drewnianą cerkiew greckokatolicką pw. Przemienienia Pańskiego z 1841 r. wraz z kompletnym ikonostasem z XIX w. i polichromią figuralną na ścianch. Orientowana, trójdzielna, z babińcem niewyodrębnionym w bryle, o prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Przed nią niewysoka wieża konstrukcji słupowej. Całość szlowana deskami w pionie. Dziś świątynia służy wyznawcom obrządku rzymskokatolickigo. W roku 2014 przeszła kapitalny remont


Kościół filialny w Tyrawie Solnej

Kościół filialny w Tyrawie Solnej - Tyrawa Solna jest miejscowością położoną na prawym brzegu Sanu naprzeciwko Mrzygłodu w Górach Słonych, a w dolinie rzeczki Tyrawki. Książe Władysław Opolczyk nabył wieś od rodziny Pileckich w zamian za Kańczugę i Tyczyn. Na początku XV w. Tyrawa Solna wraz z Mrzygłodem tworzyła jedną miejscowość. W obu obowiązywało prawo ruskie. Nazwa Tyrawa Solna pojawiła się po raz pierwszy w 1435 r. Wtedy, po wielkiej powodzi na Sanie, została oddzielona od Mrzygłodu. W 1425r. król Władysław Jagiełło nakazał Matiaszowi ze Zboisk osadzienie wsi na prawie niemieckim, Tyrawa Solna znalazła się w składzie wsi królewskich i należała do zamku sanockiego. W 1523 r. osadę ponownie lokowano na prawie niemieckim. Do 1772 r. w Tyrawie Solnej wydobywano solanki i stąd pochodzi drugi człon nazwy wsi, który pojawił się w aktach sanockich w 1435 r. jako Thiwava Salis. W XVII w. istniał tutaj zameczek obronny - 'fartalitium'. Miejscowość kilkakrotnie była niszczona przez przemarsze polskich i obcych wojsk (1648 r., 1656 r. i 1670 r.). Po I rozbiorze Polski miejscowość stała się własnością rządu austriackiego. Następnie znalazła się w rękach prywatnych właścicieli. W 1868 r. nabyła ją firma Zimindt i Kirchmayer. Później przejęło ją Towarzystwo Produktów Leśnych w Wiedniu. W 1890 r. wieś kupili Nowakowie i w posiadaniu tej rodziny Tyrawa Solna znajdowała się do wybuchu II wojny światowej.

 

Wiadomo, że w 1523 r. w miejscowości istniała parafia prawosławna. W 1676 r. król Jan III Sobieski wydał dokument, który potwierdzał prawo i przywileje popostwa osady. Drewniana cerkiew greckokatolicka pw. św. Jana Chrzciciela powstała w 1837 roku, orientowana, z wieżą konstrukcji słupowo - ramowej. Cerkiew trójdzielna, prezbiterium zakończone wydłużoną apsydą, zamknięta trzema bokami ośmioboku. Od lat 90. XX wieku służyła zarówno grekokatolikom jak i katolikom. Dzisiaj świątynia pełni funkcję kościoła rzymskokatolickiego.

 

W Tyrawie Solnej na uwagę zasługują: dwie murowane kapliczki z XIXw. (przy drodze do Siemuszowej), kilka krzyży przydrożnych oraz stary cmentarz greckokatolicki z kamiennymi krzyżami nagrobnymi przy spacerowym 'Szlaku Ikon'.


Kościół filialny w Hłomczy

Kościół filialny w Hłomczy - Hłomcza jest niewielką wioską położoną na lewym brzegu Sanu u podnóża Głębokiej Góry na paśmie Grabówki. Z odkrytego wzniesienia nad wsią rozciąga się piękna panorama na malowniczą okolicę. Pierwsza pisemna informacja o Hłomczy pochodzi z 1402 r., gdy wspomniany jest bród hłomczański (Brud Chlumcense). Pierwsza informacja o Hłomczy jako wsi pochodzi z 1429 r. W 1439 r. wzmiankowana jest w Hłomczy prawosławna parafia. W 1443 r. tywon (tywun - urzędnik na Rusi) Mal z Hłomczy był asesorem sądu grodzkiego w Sanoku. W 1468 r. wieś została przeniesiona na prawo niemieckie. W 1548 r. Zygmunt August włącza do up ruskich Ulucz, Dobrą i Hłomczę, wyjmując je spod jurysdykcji starostwa sanockiego. Do 1772 r. wieś była własnością królewską. W I poł. XIX w. nabyła ją rodzina Tergonde a końcem tegoż stulecia Adolf Raszowski.

 

Miejscowość nalezy do najstarszych osad w tej okolicy. Archeolodzy odkryli tu obozowisko łowców reniferów z epoki kamienia, ozdoby z epoki brązu (XVIII - XV w.p.n.e.) oraz osadę z okresu wpływów rzymskich z II w.n.e.

 

Po II wojnie światowej, gdy rozpoczął się terror UPA, już we wrześniu 1945 r. z Hłomczy przesiedlono 101 rodzin do USRR, kolejne w styczniu 1946 r., a w maju 1947 r. niewielką część dawnej społeczności przesiedlono na tzw. Ziemie Odzyskane. We wsi znajduje się cerkiew greckokatolicka pw. Soboru Bogurodzicy i Proroka Eliasza.

30 października 2014 r. ks. Abp. Józef Michalik poświęcił filialny Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Jest on usytuowany obok obecnego cmentarza. Budowa kościoła była możliwa dzięki staraniom społeczności wiejskiej a także wydatnym wsparciu gminy Sanok. Ukończony i konsekrowany przez Księdza Arcybiskupa Józefa Michalika w październiku 2014 roku.

Dekretem ks. Arcybiskupa Józefa Michalika z 2016 roku świątynia otrzymałą wezwanie Najświętszego Serca Pana Jezusa .


Zasady przetwarzania danych

Dotyczące danych z formularza wysyłanych ze strony.

Dane z powyższego formularza będą przetwarzane przez naszą firmę jedynie w celu odpowiedzi na kontakt w okresie niezbędnym na procedowanie przekazanej sprawy. Podanie danych jest dobrowolne, ale niezbędne do przetworzenia zapytania. Każda osoba posiada prawo dostępu do swoich danych, ich sprostowania i usunięcia oraz prawo do wniesienia sprzeciwu wobec niewłaściwego przetwarzania. W przypadku niezgodnego z prawem przetwarzania każdy posiada prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego. Administratorem danych osobowych jest Parafia Mrzygłód, siedziba: Mrzygłód, Mrzygłód 93.